Dawna ulica Dolnobrzeska (Dyhernfurther Strasse) była jedną z głównych ulic w Deutsch Lissa. Rozpoczynała się na skrzyżowaniu z Breslauer Strasse (aktualnie ulicą Średzką) i ciągnęła się w kierunku Muckerauer Wald (Lasu Mokrzańskiego). W miejscu gdzie obecnie znajduje się Dom Handlowy Hermes stał przed wojną budynek Ratusza.

Najstarszą pocztówką na której widoczna jest ulica Dolnobrzeska to litografia z lat 1895 – 1900.

Schowana za drzewem budowla po lewej to budynek Ratusza. Następny w kolejności budynek z wieżyczkami, to istniejący do dzisiaj budynek u zbiegu ulic Średzkiej i Dolnobrzeskiej.  Znajdujący się po prawej budynek  w formie jak na powyższej litografii istniał do 1910 roku. Na jego fundamentach w 1911 zbudowano 3 piętrową kamienicę

Poniżej jeszcze kilka pocztówek ze zbliżonego okresu czasu.

Widoczny na pierwszym planie po prawej budynek to Deutsches Haus – hotel i restauracja. Fragment historycznej reklamy prasowej tak zachęcał potencjalnych gości „Pierwsza i największa sala i ogród rozrywki w Leśnicy w centrum miasta w pobliżu dworca i parku książęcego. Wspaniały, zacieniony ogród zamknięty kolumnadą, namioty, szklana weranda i kawiarnia na tarasie na ok. 3000 osób. Kręgielnia, kort tenisowy, plac zabaw, piękna sala z parkietem ze sceną teatralną połączone z ogrodem zimowym(…), pierwszorzędna restauracja z komfortowymi salami jadalnymi i elegancko urządzonymi salonami i pokojami gościnnymi. Salon bilardowy, uznana wspaniała kuchnia(…), przestrzenne wygodne miejsce dla wyprzęgu i dla wozów …. Po wojnie był to Hotel i restauracja Polonia. Później były tu szkoły – SP 51, SP 5, Liceum Medyczne. Obecnie należy do Sp-ni Dolsin. Trudno to nazwać domem handlowym, ale takie funkcje obecnie pełni. Na jego przedłużeniu wzdłuż ulicy Trzmielowickiej dobudowano budynek mieszkalny.

Poniżej pocztówki zbliżone ujęciem do wcześniejszej, ale już po wybudowaniu kamienicy o której była mowa powyżej. W tej postaci prawa część skrzyżowania wygląda do dzisiaj.

Wszystkie dotychczasowe materiały pokazują budynek Ratusza schowany za drzewami. Składając dwa różne fragmenty pocztówki wieloobrazkowej z 1915 roku udało mi się uzyskać poglądowy obraz pokazujący wygląd tego  budynku w tamtym okresie. Brakujący fragment odtworzyłem w programie graficznym na podstawie innych dostępnych pocztówek.

W późniejszym okresie udało mi się dotrzeć do kolejnych pocztówek wykonanych z podobnego ujęcia. Pozostawiam jednak swoją pierwotną pracę dla porównania.

W budynku ratusza po wojnie mieścił ADM i przez pewien czas – urząd pocztowy. Budynek ten został rozebrany pod koniec lat 60.

Poniżej jeszcze jedno ujęcie z późniejszego (wnioskując po wielkości drzewa) okresu czasu, wykonane w bardziej ogólnym planie.

Budynek Ratusza można znaleźć także na fotografii, przedstawiającej uroczystości z udziałem oddziałów SA w latach 1933-1934.

Wróćmy jednak do kamienicy zaprezentowanej na litografii na początku tej strony, na kolejnych pocztówkach widać różne sklepy które prowadziły w niej  działalność. Na pierwszej z nich trudno odczytać szczegóły, bo jest ona tylko wycinkiem  pocztówki wieloobrazkowej.

Na kolejnej można jednak już odczytać imię i nazwisko właściciela (Benno Stern) a także napisy Cigarren & Cigaretten.

Jeszcze jedna pocztówka pokazująca to samo skrzyżowanie (pocztówka z kolekcji Marcina Gawłowicza)

A tu reklama tego sklepu kolonialnego pochodząca z datowanego na rok 1907 przewodnika po okolicy.

Poniżej widoczna jest z kolei witryna sklepu należącego do Arthura Kiesewellera wraz z zakresem prowadzonej działalności (Bäckerei – Piekarnia, Konditorei -Cukiernia).

Na kolejnej pocztówce widzimy te same balkony narożnej kamienicy co na zdjęciu powyżej ale zdjęcie wykonano z drugiej strony ulicy, z widokiem na ulicę Dolnobrzeską w tle. Z lewej oczywiście opisywany wcześniej budynek Ratusza. W dali po lewej ul. Eluarda, na horyzoncie majaczy wieża ciśnień (45 m wysokości, 250 m3, oddana do użytku w 1915 roku, więcej na jej temat na podstronie o wodzie i kanalizacji).

I kolejna pocztówka z bardzo podobnego ujęcia. Chronologicznie jest ona z pewnością wcześniejsza od poprzedniej, za budynkiem Ratusza brakuje bowiem budynku obecnej przychodni (dawnej średniej szkoły muzycznej z internatem dla dziewcząt). Brakujący budynek został wybudowany w 1909 roku, a zatem pocztówka pochodzi sprzed tego okresu.

Ostatnie zdjęcie z tej serii, w wersji kolorowanej.

Zatrzymajmy się na chwilę przy budynku przychodni. Po wojnie była w nim Szkoła Podstawowa nr 51. Później budynek przejęła służba zdrowia przeznaczając go na przychodnię, którą to funkcję pełni do dziś. Na kolejnej pocztówce możliwe jest porównanie jak budynek z pocztówki wygląda obecnie. Na przedwojennym zdjęciu w dali, widoczne są wozy bez koni. Konie są zapewne u kowala, który miał warsztat za parterowym budynkiem. Na pierwszym planie po prawej, na ścianie budynku widoczne są elementy instalacji elektrycznej. W Leśnicy elektryczność zainstalowano w roku 1903. Ulice były również oświetlane, ale tylko do godziny 23:30. Prąd dostarczano z lokalnego zakładu energetycznego prowadzonego przez znanego leśnickiego przedsiębiorcę i społecznika Edwarda Freytaga. Pocztówka datowana jest na 1911 rok.

Bardzo podobne ujęcia prezentują również poniższe pocztówki, pierwsza datowana na lata 1905 -1914, druga prawdopodobnie na rok 1917.

Jeszcze raz szkoła średnia z nieco innego ujęcia. Po lewej stronie widoczny jest niski budynek którego nie ma na żadnym innym ujęciu. Z porównania ze współczesnym zdjęciem można też zauważyć, że po wojnie wymieniono okna na inne, zamurowane też zostały okienka piwniczne.

Zlikwidowano też coś w rodzaju herbu/kartusza nad wejściem po prawej stronie na wysokości pierwszego piętra (chociaż przetrwał on wojenną zawieruchę, a ściągnięty został dopiero gdy doszczętnie przerdzewiały jego elementy konstrukcyjne).

Dla porównania poniżej przedstawiam też fotografię (a nie pocztówkę) pochodzącą z podobnego okresu (zdjęcie to pochodzi ze zbiorów Jerzego Mazurkiewicza).

Kolejna pocztówka na którą można natrafić to ta wykonana z okolic skrzyżowania z ulicą Wolską w kierunku kościoła.

I jeszcze jedna z nieco innego ujęcia (fragment z pocztówki wieloobrazkowej).

I wreszcie na koniec : udało mi się znaleźć  pocztówkę prezentującą widok na skrzyżowanie Dolnobrzeska/Brzezińska. Tą kartkę podzieliłem na dwie części, żeby jej szczegóły były lepiej widoczne.

Dostępna jest także pocztówka prezentująca Willę Larischa na temat której przygotowałem osobną podstronę.

Ilustracje wykorzystane na tej stronie pochodzą z serwisu http://dolny-slask.org.pl, Encyklopedii Wrocławia, oraz z zasobów własnych, a szczegółowe komentarze pochodzą od Jerzego Mazurkiewicza.