Wodociągi i kanalizacja

Wzmianki na temat konieczności stworzenia kanalizacji w Leśnicy pojawiały się już od 1903 r. Głównymi przesłankami przemawiającymi za tą inwestycją, były złe warunki sanitarne grożące epidemiami np. tyfusu. Mimo oporu ze strony części gminnych urzędników, lokalnym działaczom udało się nawiązać współpracę z Instytutem Doświadczalnym z Berlina, zebrali też niezbędne opinie od lekarzy i przeforsowali temat dzierżawy  potrzebnego gruntu od właściciela Marszowic.

Władze państwowe postawiły warunek, żeby wraz z kanalizacją rozwiązać też problem wodociągów, co utrudniło całe przedsięwzięcie i podniosło jego koszty.

W 1911 r. na podstawie umowy gminy z wrocławskim inż. Maksem Rosenquistem na terenie Leśnicy rozpoczęły się poszukiwania wody. Równolegle z realizacją centralnego systemu wodociągowego podjęto również prace kanalizacyjne. Ich pierwszy etap został wykonany już we wrześniu i październiku 1913 r. obejmując obecną ulicę Dolnobrzeską od kościoła katolickiego do posesji nr 36.

Poniżej dwa fragmenty opisujące ułożenie sieci kanalizacyjnej na ulicy Dolnobrzeskiej.


Pierwsze odwierty w poszukiwaniu wody wykonano na gruntach należących do kościoła. Zrealizowany odwiert sięgnął głębokości 105,50 m. W jego sąsiedztwie wykonano też dwa kolejne o głębokości ponad 100 m. Z końcem października 1912 r. na jednej ze studni przeprowadzono próbne pompowanie, wykazało ono możliwość ciągłego poboru z obu odwiertów ok. 480 m3 wody na dobę. Ostatecznie wykonano jeszcze jedną studnię, która wraz z dwiema poprzednimi oraz pierwszą z 1911 r. dała w sumie liczbę czterech odwiertów głębinowych, każdy o głębokości ponad 100 m służących już jako ujęcie przyszłego wodociągu.

Na podstawie przeprowadzonych prac wstępnych, Rosenquist opracował koncepcję budowy lewarowego ujęcia wody, stacji filtrów oraz wieży wodnej ze stacją pomp w rozbudowanej strefie cokołowej. Sam projekt architektoniczno – budowlany żelbetowej wieży ze zbiornikiem o pojemności 250 m3 został powierzony do wykonania wrocławskiej firmie Lolat-Eisenbeton – Breslau A.-G. Koszty całego przedsięwzięcia oszacowano na 193 000 marek, w tym koszt samej wieży wodnej z rozbudowanym cokołem na 60 000 marek (inne źródła mówią że całkowity koszt inwestycji  wodno – kanalizacyjnej wyniósł aż 600 000 marek). Wodociąg miał pracować w ruchu elektrycznym. Poniżej oryginalna rozdzielnia elektryczna i pulpit sterowania pompami.

Ogólny wygląd wieży w tamtym okresie przedstawia fragment pocztówki z 1920 roku. Widoczne na zdjęciu drzewa przez lata urosły i obecnie zrównały się już wysokością z nią.

Wyprowadzenie instalacji wodnej od wieży poprowadzone zostało pod ulicą Polkowicką do ulicy Prężyckiej i dalej w lewo aż do ulicy Dolnobrzeskiej.


Układanie sieci wodociągowej rozpoczęło się w połowie marca 1914 r. i do momentu wybuchu I wojny światowej udało się położyć rurociągi niemal na wszystkich głównych ulicach. Przyłącza z powodu wojny, zostały wykonane dopiero w latach 1915 – 1916 a nawet później. Z tej samej przyczyny nastąpiły też istotne opóźnienia w realizacji wieży wodnej wraz ze stacją wodociągową w partii cokołowej. Budowę przeprowadzono dopiero w 1915 r. a wykonywała ją leśnicka firma budowlana Eduarda Freytaga, choć elementy betonowe i żelbetowe całej budowli, w tym i zbiornik wody, zostały zrealizowane przez wrocławską firmę Lolat-Eisenbeton – Breslau A.-G.

Wieża była wysoka na ok. 45,5 m i mieściła żelbetowy zbiornik wieżowy o pojemności 250 m3. Uzdatnianie wody prowadzono na odżelaziaczu ceglanym systemu Piefke w cokole wieży, a definitywne oczyszczenie wody odbywało się na dwóch piaskowych filtrach powolnych, skrytych w komorach pod ziemną pryzmą przy cokole wieżowym. Pompy z napędem elektrycznym tłoczyły uzdatnioną wodę do zbiornika wieżowego albo bezpośrednio do sieci, przy czym warto zauważyć, że zastosowano tu już samoczynne sterowanie ruchem pomp, włączanych automatycznie w wyniku obniżenia zwierciadła wody w zbiorniku wieżowym.

W latach 1931 – 1932 już po wcieleniu Leśnicy do Wrocławia rozbudowano cały kompleks wodociągowy tak, żeby mógł on obsługiwać także Złotniki. Dotychczasowy układ technologiczny miał bowiem zbyt małą wydajność i był powoli przestrzały.

Do cokołu wieży ciśnień i do dwóch oryginalnych komór filtrów powolnych dostawiono nowy, parterowy budynek w którym znalazły się dwa filtry pospieszne, pompa płucząca i sprężarki. Zmodernizowano też dwa istniejące filtry powolne i wykonano zbiornik wody czystej o pojemności 600 m3. W cokole wieży, pełniącym funkcję stacji pomp ustawiono trzy nowe elektryczne zespoły pompowe, każdy z pompą wody surowej i wody czystej, a na terenie ujęcia wykonano dwie studnie głębinowe (nr 5 i 6) oraz pogłębiono o 2,2 m studnię zbiorczą, zachowując jednak oryginalny – lewarowy – układ poboru wody z ciągu studni. Nastąpiło również przejście na prąd zmienny, trójfazowy o napięciu 380V.

Poniżej wykonywanie zbrojeń budynku filtrów pospiesznych oraz widok na budynek filtrów pospiesznych w stanie surowym.



Kolejne zdjęcia prezentują roboty studniarskie wykonywane w 1932 roku kiedy to wywiercono dwie nowe studnie głębinowe.

W wyniku działań wojennych wieża ciśnień ucierpiała (została ostrzelana).  Na poniższym zdjęciu widać stan około roku 1945.

Na podstawie:

„Wrocławskie wodociągi i kanalizacja od przeszłości do współczesności” Ryszarda Nowakowskiego i Mirona Urbaniaka
„Leśnica – z dziejów miasta i parafii” Ewy Kobel
Alt Schlesien. Architektur – Raumkunst – Kunstgewerbe Richard Konwiarz , Bechtermünz , Augsburg/Stuttgart/Zwickau 1998